سایت سیر و سیاحت

قصر خورشيد

معروفترين جاذبه ديدنی کلات نادری قصر خورشيد است. اين قصر از ۶۵ برش سنگی ساخته شده و دارای سه طبقه زيرزمين همکف و بالا است. گچبريها و طلاکاريهای فراوانی در درون قصر ديده می‌شود و ديوارهای آن بارها برای يافتن گنجهای نادر شکافته شده‌اند. نکته جالب در معماری اين بنا نقش پرندگانی مانند طوطی و ميوه‌هايی مانند موز و آناناس است که حکايت ازهندی بودن معماران قصر می‌کند که نادر شاه آن هارا بايد از هند آورده باشد.

روبروی قصر خورشيد مسجد گنبد کبود متعلق به دوران ايلخانان و احيا شده توسط نادرافشار ديده می‌شود  که در شبستان آن يکی از سلاطين آل جلاير مدفون است. نرسيده به کلات و در ابتدای دوراهی باجگيران آبشار زيبا و پرآب قره سو قرار دارد که در ايام تابستان تفرجگاه مشهديها است.

تنها راه ارتباطی کلات از طريق تونلی است که احداث آن پيش از انقلاب آغاز شده و بعد از انقلاب به پايان رسيده است. نکته عجيب درباره اين تونل اين است که ابتدای آن فراخ تر است و هر چه به انتهای آن نزديک می‌شويد تنگ تر می‌شود.

بعد از تونل شهر کلات نادری به شکلی مستطيلی در کنار رود کلات ساخته شده است. همان رودی که در ادامه به دشت خاوران - قره قوم - ميرسد و پس از طی مسافتی به آمودريا می‌ريزد.

يکی ديگر از بناهای تاريخی منطقه بند نادری است که در چهار کيلومتری شرق کلات قرار دارد. اصل اين بنا متعلق به دوران سلجوقی است و در دوران نادر ترميم شده است. تاج سد در حدود ۹۵ متر ارتفاع آن ۷۰ متر و ضخامت سد بين ۲۰ تا ۲۷ متر در نوسان است. آجر و ساروج در ديواره سد و سنگ و ساروج در قسمتهای جانبی آن به عنوان مصالح به کار رفته است.

کتيبه نادری در دربند که  يکی از وروديهای کلات است بر روی سنگ نوشته شده است. بيست و چهار بيت اين کتيبه در رثای نادر فرزند شمشير است که چهار بيت اول آن فارسی و بقيه ترکی درگزی است. پايان کتيبه به علت مرگ نادر رها شده است.

در کنار کتيبه نادر و بر بالای تنگه دربند برج هشت متری ارغونشاه قرار دارد. اين برج از کف رودخانه چهل متر ارتفاع دارد. ورود و خروج به حصار کلات در گذشته ازاين برج مراقبت می شده است.

در کنار اينها بايد به لوله کشی دوازده هزار متری اشاره کرد که بوسيله آن استادکاران ايرانی با تراشيدن دل سنگها با قطر يک متر و قرار دادن آنها با طولی در حدود ۳۰ تا ۶۰ سانت در کنار هم  آب را از آبشار قره سو به قصر خورشيد می‌آوردند.

همچنين سيصد و شصت حوض سنگی ارتفاعات  دهکده خشت که گويا نادرهر روز از يکی از آنها برای آب  لشگريانش استفاده می کرده است.

درارتفاعات بالای کلات قلعه ای به نام فرود ديده می‌شود و در شاهنامه فردوسی به کلات و نبردی که در آن بين ايرانيان و تورانيان به رهبری فرود پسر سياوش در می‌گيرد اشاره شده است.

از ديرباز و در دوران نادر شاه و تا زمان  رضا شاه برای جلوگيری از حمله تاتارها و ترکمنها و ازبکها  از آن سوی آمو  عشاير کرد، ترک، لر، عرب و فارس به اينجا کوچانده شده اند و همين باعث تنوع قومی و زبانی فراوانی در منطقه شده است.

در سراسر جنوب کلات کوههای هزار مسجد با پوشش جنگلی تنک ديده می‌شوند.  سراسر اين ارتفاعات را جنگل‌های خودروی سرو کوهی يا ارس پوشانده. چوب ارس بسيار مقاوم و سازگار با آب و هوای نيمه ‌مرطوب و خاک اسيدی است. در ارتفاعات هزارمسجد غير از ارس گونه‌های مختلف  زرشک، نسترن، گردو و پسته کوهی نيز ديده می‌شوند.

*مايکل اکس ورتی مولف زندگينامه نادرشاه است با نام شمشير ايران که امسال در لندن منتشر شد. وضع کنونی کلات و قصر خورشيد را از گزارش شهاب آزاده بر اين مطلب افزوده ايم.

برگرفته از:http://www.jadidonline.com/story/02032007/fq/kalat_naderi